Whatever the question, earth has the answer

15 nov 2021, dimitri barbe

Het leven op aarde bestaat al 3,8 miljard jaar. Dat is dus 3,8 miljard jaar aan natuurlijke wijsheid, evolutie, ontwikkeling, systemen, patronen, dynamieken… waaruit wij zomaar kunnen putten. Ik noem dat heel expliciet natuurlijke intelligentie.  

Als we de natuur en het leven op aarde aandachtig observeren en bestuderen, ontdekken we een reeks van patronen en systemen: ‘nature’s principles’. En deze natuurprincipes geven ons een belangrijke set tools waarmee we zelf strategisch aan de slag kunnen.

Ben ik al een paar lezers kwijt die denken: ‘Wow… wat een theoretisch gezweef is me dat?’ Wees je ervan bewust dat alles – om je heen en in je eigen lichaam – onbewust aan het werk is om het zorgvuldige evenwicht te bewaren, een evenwicht dat ons allemaal in leven houdt. Ook nu. En nu. En nu nog steeds. Bij iedereen van ons. Kijk eens naar de mensen rondom je. Ook bij hen zijn die ‘nature’s principles’ aan het werk.  


‘Nature’s principles’ zijn eigenlijk een krachtige blauwdruk die kan worden toegepast op onze technologische kennis, op systemen, context, groepen, organisaties, maatschappijen, bedrijven… Ze vormen strategieën die gedurende 3,8 miljard jaar evolutie zijn beproefd, getest en gefinetuned. Ze tonen ons hoe we verstoringen overwinnen, ons continue aanpassen aan veranderingen, hoe we het bestaan kunnen verlengen, leren overleven…  


Dat is de blauwdruk die gewoon voor het grijpen ligt, hier aan onze voeten. 

2_Earth_has_the_Answer_6principles_900x6001.jpg

6 natuurprincipes 


Er zijn zes overkoepelende natuurprincipes, elk met een aantal onderliggende principe. 

 

Ik overloop ze niet allemaal in detail, anders wordt dit een biologieles. Waar wij, mensen, nog van kunnen leren, wat de natuur zéér goed en slim doet, is de toepassing van ‘nature principles’ als geheel. De principes samen als geheel toepassen, waardoor ze sterker zijn dan elk apart. Daar zit de uitdaging, en dus eveneens de kracht van deze natuurlijke intelligentie.  

Maar wat betekent dit dan concreet voor onze maatschappij en ons economisch bestel? Ik geef vijf korte, behapbare voorbeelden van enkele principes. 


3_Earth_has_the_Answer_onschadelijkechemie_900x600_nummer1.jpg

0.1 Onschadelijke chemie 

De natuur ondersteunt het leven door veilige chemische verbindingen in te zetten die water-based zijn, hernieuwbaar, bio-based en biodegradable. 3M heeft dat principe duidelijk nog niet goed begrepen.  


Ik hoor het de criticasters al denken: ‘Biodegradable, jaja, daar gaan we ver mee geraken.' 

Een voorbeeldje: Abalone schelpen zijn 200 keer sterker gebouwd dan ons sterkst gemaakte keramiek. Zij doen dat met zeewater, mineralen en natuurlijke druk. Zonder verhitting.

Een ander voorbeeld: de vasthechting van mosselen op rotsen in de branding van zeewater. Zoek maar eens een Tec7-lijm in de Brico die dit in deze omstandigheden evenaart.

 

4_Earth_has_the_Answer_natuurrecycleert_900x600_nummer1.jpg

0.2 Natuur recycleert alle materialen 

Er is geen afval in de natuur. De natuur kent dat concept niet. Door het principe van onschadelijke chemie kan de natuur alles recycleren. Qua circulariteit is dit ongezien: hout in bos wordt dood hout, en wordt veel later opnieuw hout, maar gaat eerst eens door alle lagen van het ecosysteem. Net zoals jouw traanvocht in je ogen misschien drie maanden geleden nog de urine van een everzwijn was? 

0.3 Veerkracht 

 

Veerkracht is een ontzettend belangrijk principe. De definitie ervan is: de capaciteit zich na een verstoring snel te herstellen naar een bijna identieke staat. De natuur heeft hiervoor verschillende strategieën ontwikkeld: diversiteit, decentralisatie, zelfherstellende systemen, vernieuwingsprocessen… 

Een voorbeeld van decentralisatie en distributie is de fotosynthese. De fotosynthese is zó cruciaal voor leven op aarde dat dit proces door alle planten over de ganse wereld en in alle ecosystemen toegepast wordt. Van de poolgebieden tot de woestijnen. Het lijkt zo evident dat planten dit kunnen. Maar beeld je eens in dat het hier om een bedrijf zou gaan. Kan je je de kop in De Tijd al voorstellen: “Eeuwig succesvol operationeel op alle markten, op alle continenten”? 

6_Earth_has_the_Answer_optimaliseren_900x600_nummer1.jpg

0.4 Optimaliseren in plaats van maximaliseren 

Optimaliseren streeft naar ‘beter’ en ‘meer resultaat’, niét naar simpelweg maximaliseren (winst) of minimaliseren (kost). De natuur streeft niet naar ‘de grootste’, wel naar ‘de meest optimale’. De evolutietheorie van Darwin loert hier al om de hoek.  

Je beendergestel bijvoorbeeld, balanceert tussen gewicht en sterkte. Het voorziet extra calcium waar er meer belasting is. Je hebt niet overal even sterke beenderen. Dat zou voor niets nodig zijn, en ook te zwaar, dus niet optimaal. 

7_Earth_has_the_Answer_samenwerking_900x600_nummer1.jpg

0.5 Natuur beloont samenwerking 

De natuur focust zich op systemen, en ondersteunt complexe en dynamische interacties tussen systemen. Functioneren als onderdeel van een systeem is efficiënter dan leven als een onafhankelijk en competitief organisme. 

De natuurlijke systemen werken volgens het principe dat iets pas voordelig is voor het individu, als het ganse systeem er ook beter van wordt. 

Een grasland is niet opgebouwd uit duizenden individuele grasplantjes. Grasland is een harmonieus ecosysteem. Idem voor een bos, zwammen, mierennest, bijen… Dat zijn geen concurrenten van elkaar. We kennen daarnaast allemaal voorbeelden van samenwerkingen tussen pakweg insecten en planten voor bestuiving, tussen soorten vissen, vogels en zoogdieren… En voor diegene die nog steeds niet geloven dat het ook over ons gaat: ik wens je het scenario niet toe waarin er geen geniale samenwerking zou zijn tussen bacteriën en je darmen. Die bacteriën zijn met een slordige 10 biljoen (tienduizend miljard). 10 biljoen externe bezoekers die jij (hopelijk) verwelkomt, samen goed voor een pot van ongeveer 1,5 kg.  


Duurzaamheid is niks nieuws

 Maar genoeg biologieles. Waarom zijn deze ‘nature’s principles’ zo inspirerend en interessant? Omdat ze aantonen dat we met ons duurzaamheidsdenken niet moeten pretenderen iets nieuws ontdekt of uitgevonden te hebben. 

 

Duurzaamheid werd al in het Brundtland-rapport ‘Our Common Future’ in 1987 gedefinieerd. Er bestaan honderden systemen en modellen om dit toe te passen, op te volgen, te monitoren, er KPI’s rond te bepalen. Van de drie P’s – people, planet, profit, maar ook prosperity – over de SDG’s tot Ecovadis, Bcorp-tools… Dat heeft uiteraard allemaal zijn waarde. Toch krijg ik vaak het ongemakkelijke gevoel dat we ons als ‘intellectuelen’ boven alles plaatsen. We kloppen onszelf op de borst: ‘Kijk eens! Nu hebben we zelf een model bedacht dat ons toelaat ook duurzaam verder te groeien. Hoe geniaal zijn wij niet?’   


duurzaamheid is niks nieuws

De realiteit is dat wij in de laatste 30 jaar eigenlijk niets nieuws bedacht hebben. We herwerkten in het beste geval een aantal principes in ronkende modellen en plakten er buzz-woorden op als circulaire economie, zero-waste, carbon neutral, eco-business, materiality matrix… Opnieuw: alle modellen hebben hun waarde, zeker om te monitoren of je jouw doelstellingen wel haalt. Maar om je duurzaamheidsdoelstellingen scherp te stellen heb ik het meeste vertrouwen in een universele, globale strategie, gebaseerd op 3,8 miljard jaar ervaring.  


Dus beste mensen, CSR-managers, bedrijfsleiders, marketeers en communicatiemensen. Maar ook impact-investeerders, politici, beleidsmakers… Als we aan en in onze bedrijven en organisaties aan het werken zijn en kijken waar we staan. Wanneer we twijfelen hoe het verder moet. Probeer je dan niet in één of ander modelletje te wringen om zo een rationeel checklistje te kunnen afvinken. Ga naar buiten, neem je teams mee, ga met je blote voeten in het gras staan, laat het op je regenen, duik het bos in, adem de heidelucht in, leg contact met je eigen intuïtie… en vraag je af hoe de natuur het zou regelen.  


Whatever the question, earth has the answer.  

Are you ready to listen? 

Alles over